Ortodonti her ne kadar “düzgün diş” anlamına gelse de, günümüzde sadece dişleri değil, alt ve orta yüz düzensizliklerinin tedavisini de kapsamaktadır. Ortodonti bilim dalı, alt ve üst çenenin kafa kaidesine ve birbirlerine göre konumunu ve dişlerin ilişkilerini üç boyutlu olarak inceler.
Ortodontik tedavi, dişlerdeki çapraşıklıkları, eksik dişleri, dişlerin fazla ya da az sayıda olmasını, çene uyumsuzluklarını ve buna benzer estetik veya fonksiyonel sorunları düzeltmeye yönelik çeşitli yöntemleri kapsar.
ortodontinin kapsadığı bazı tedaviler:
Ortodontik muayene 6-7 yaşlarında başlamalıdır. Ortodontik tedavi, genellikle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde başlatılsa da, yetişkinler de tedavi görebilir. Diş ve çevre dokuların sağlıklı olması şartıyla her yaşta ortodontik tedavi yapılabilir.
Tedavi süresi kişiye ve kullanılan yönteme göre değişir, ancak genellikle 1-3 yıl arasında sürer. Ortodontik tedavi ile dişlerin hizalanması düzeltildiği gibi, çiğneme, konuşma ve genel ağız sağlığı da iyileşebilir. Görünümün iyileştirilmesi kişinin özgüvenini de arttırır.
Çekimli ortodontik tedavi, diş teli tedavisi sırasında bir veya birden fazla dişin çekilerek diğer dişlerin daha sağlıklı bir şekilde hizalanmasına ve çene yapısıyla uyumlanmasına olanak sağlayan bir tedavi yöntemidir.
- Genellikle 4 küçük azı dişi (1. premolar) çekilir. Büyük dolgulu, kanallı ya da çekim endikasyonu olan dişler de önceliklidir.
- Tel tedavisiyle boşluklar kontrollü şekilde tamamen kapatılır.
- Hem estetik hem fonksiyonel bir sonuç hedeflenir.
Ortodontik kamuflaj tedavisi, iskeletsel çene bozukluğu olan ama cerrahi müdahale istemeyen veya uygun olmayan hastalarda, dişlerin pozisyonunu değiştirerek çene uyumsuzluğunu görsel olarak gizlemeyi amaçlayan bir ortodontik tedavi yöntemidir.
Yani çene problemi tam çözülmez ama dişlerin dizilişiyle estetik ve fonksiyonel bir denge sağlanır.
- Genellikle çekimli tedavi uygulanır.
- Dişler çene içindeki konumuna göre öne/geriye alınarak kapanış düzeltilir.
- Çene yapısı değişmeden, *görünüş ve kapanış dengelenir
Anormal alışkanlıklar (parafonksiyonel alışkanlıklar), çocuklukta başlayıp ağız ve çene gelişimini olumsuz etkileyebilen davranışlardır. Ortodontik bozuklukların önemli nedenlerinden biridir.
– Üst ön dişler öne, alt ön dişler geriye kayabilir
– Açık kapanış gelişebilir
– Damakta daralma görülebilir
– Ön dişlerde ayrıklık veya açık kapanışa neden olur
– Dişlerde düzensizlik, çapraşıklık ve travmatik kapanışa yol açabilir
– Üst çenede daralma, yüz şeklinde değişiklik (uzun yüz)
– Dudak teması azaldığı için dişler öne çıkabilir
Ortodontik horlama apareyi*, uyku sırasında horlamayı ve obstrüktif uyku apnesi (OSA) gibi solunum bozukluklarını azaltmak için kullanılan, kişiye özel yapılmış ağız içi bir apareydir.
Nasıl Çalışır?
- Alt çeneyi öne ve aşağıya doğru konumlandırır.
- Böylece dil ve yumuşak damak geriye kaçamaz, hava yolu açık kalır.
- Horlama azalır, uyku kalitesi artar.
Kimler İçin Uygundur?
- Hafif-orta dereceli uyku apnesi olanlar
- Sürekli horlayan ama CPAP cihazını kullanamayanlar
- Diş yapısı aparey kullanımına uygun olan hastalar
Not: Bu tür apareyler sadece ortodontistler veya çene cerrahları tarafından değerlendirme sonrası önerilmelidir. Uyku apnesi şüphesi varsa önce bir uyku testi (polisomnografi) yaptırmak gerekir.
Ortognatik cerrahi, çene kemiklerinin (üst çene – maksilla ve alt çene – mandibula) konumunu düzeltmek amacıyla yapılan, ortodontik tedaviyle birlikte planlanan cerrahi bir işlemdir. Genellikle iskeletsel çene bozukluklarında uygulanır.
Ne zaman gereklidir?
- Alt çenenin çok önde ya da geride olması
- Üst çenenin çok ileride ya da geride olması
- Yüz asimetrisi
- Ortodontik tedaviyle düzeltilemeyen iskeletsel problemler
Tedaviyi ortodonti uzmanı ve çene cerrahı beraber yürütür.